 |
| TT Obama đã tới vận động cho TAA nhưng bất thành ! |
Sau khi Hạ viện Hoa Kỳ hôm thứ Sáu
12/6 bỏ phiếu về hai dự luật “Quyền đàm phán nhanh” (TPA) và “Hỗ trợ
Điều chỉnh Thương mại” (TAA) thì lập tức một loạt các cơ quan truyền
thông đã vội đưa tin rằng TPA, dự luật cho phép Tổng thống Obama xúc
tiến đàm phán nhanh các thỏa thuận thương mại quan trọng, trong đó có
Hiệp định Đối tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP), đã không được Hạ viện Hoa
Kỳ thông qua.
Thực ra thì TPA (Trade Promotion Authority) đã được
thông qua với số phiếu 219 thuận và 211 chống. Tuy nhiên vì TPA đi kèm
với một dự luật khác mang tên “Dự luật Hỗ trợ Điều chỉnh Thương mại”
(TAA), đã bị bác trước đó với 302 phiếu chống, 126 phiếu thuận cho nên
TPA không được chuyển đến Tổng thống Obama để ký ban hành.
Thủ
tục, trình tự lập pháp của Quốc hội Hoa Kỳ tương đối khá phức tạp và
trong khuôn khổ của bài này tôi không có ý định bàn sâu nên tôi chỉ tóm
lược như sau: TPA và TAA đã được Thượng viện Hoa Kỳ thông qua cả hai như
một dự luật chung hôm 22/5.
Cho nên Hạ viện buộc phải thông
qua cả hai TPA và TAA để tránh sự bất cập với bản dự luật thông qua của
Thượng viện. Nếu có bất cập thì dự luật buộc phải trả về Thượng
viện để bỏ phiếu lại.
Theo tin từ Hạ viện thì TAA (Trade
Adjustment Assistance) sẽ được mang ra bỏ phiếu lại vào thứ Ba 16/6 và
hy vọng lần này sẽ được thông qua. Chắc chắn là Tổng thống Obama sẽ phải
có một số nhượng bộ gì đó với cả hai đảng Dân chủ và Cộng hòa.
Và tôi tin rằng như thế vì trước đây TPA cũng đã gặp trường hợp tương tự ở Thượng viện.
Bảo vệ công nhân Mỹ
TPA
như đã trình bày, dự luật này cho phép chính phủ Mỹ được quyền đàm phán
trọn gói các hiệp định thương mại quốc tế thí dụ như TPP trước khi đệ
trình Quốc hội thông qua, thay vì phải chịu sự giám sát của Quốc hội
trong tiến trình đàm phán.
Trong khi đó thì TAA là một dự luật
riêng cho chương trình hỗ trợ cho các lao động Mỹ bị mất việc làm vì các
hiệp định thương mại quốc tế. Dự luật này đã có từ hơn 40 năm nay nhưng
sẽ hết hạn vào cuối năm nay nên đảng Dân chủ đã yêu cầu gia hạn đến năm
2022 và lại được đính kèm với TPA nên mới có sự cố éo le này.
TAA luôn là một dự luật theo
truyền thống được phe Dân chủ ủng hộ. Tuy nhiên vì được dính với TPA nên
đảng Dân chủ muốn làm yêu sách với chính phủ để được thêm quyền lợi.
Trong khi đó thì các nghị sĩ Cộng hòa, vốn chống đối TAA buộc phải rơi
vào thế đồng minh bất đắc dĩ của Tổng thống Obama vì họ ủng hộ tự do
thương mại, khi bị yêu cầu bỏ phiếu thông qua TAA. Tôi nghĩ đảng Cộng
hoà sẽ cố hết sức để thông qua TAA vào thứ Ba 16/6 tới vì họ không muốn
chuyện này kéo dài nhất là năm 2016 là năm bầu cử Quốc hội và Tổng thống
Hoa Kỳ, năm mà họ phải đối diện với cử tri mà không phải cử tri nào
cũng hiểu được giá trị lá phiếu của họ ảnh hưởng như thế nào đối với
những chính sách tầm quốc tế của Mỹ.
Theo lịch trình Quốc hội thì
Hạ viện Hoa Kỳ sẽ nhóm họp đến hết ngày 26/6, sau đó nghỉ lễ Quốc khánh
4/7 và sẽ nhóm họp lại đến cuối tháng 7 rồi nghỉ hè đến giữa tháng 9.
Nếu Hạ viện không thông qua được TAA vào tháng 6 này thì coi như cơ hội kết thúc đàm phán TPP cũng kết thúc!
Chậm trễ tới 2018
Từ
đây đến cuối năm sẽ không còn đủ thời gian để đàm phán một Hiệp định
thương mại tầm quốc tế mà sau đó còn phải tùy thuộc vào lá phiếu của các
ông bà Nghị sỹ Mỹ nhất là năm 2016 lại là năm bầu cử.
Điều đó có
nghĩa rằng sẽ không có gì khởi động lại đàm phán trước năm 2018 vì sau
kỳ bầu cử tháng 11/2016, còn phải chờ tân Tổng thống nhậm chức và nội
các mới chấp chính, rồi Thượng viện chuẩn thuận tân Bộ trưởng Thương mại
chịu trách nhiệm đàm phán TPP. Đó là chưa nói vị tân Tổng thống Mỹ có
còn mặn mà với một chính sách mà được coi như là di sản của vị tiền
nhiệm, Tổng thống Obama.
Cuối tuần qua đã có những cuộc thương
thuyết liên tục giữa Tòa Bạch Ốc và một số Nghị sỹ có ảnh hưởng của cả
hai đảng nhưng vì cách tổ chức Quốc hội Mỹ khá đặc biệt nên hy vọng cũng
khá mong manh. Các Nghị sỹ Mỹ trên nguyên tắc không bị bắt buộc bỏ
phiếu cho đảng của mình mà có quyền tự do bỏ phiếu theo quyền lợi của
địa phương dân cử mình. Nên việc những lãnh đạo đảng kêu gọi bỏ phiếu
ủng hộ một dự luật nào đó cũng mang tính tương đối.
Dự luật TAA thật ra tới giờ chỉ ảnh hưởng
tới một thiểu số rất nhỏ người dân Mỹ và như Tổng thống Obama đã từng
tuyên bố rằng TPP mang lại rất nhiều lợi ích kinh tế và việc làm cho
người dân Mỹ, nhất là dự luật này với mục đích là hỗ trợ tài chính cho
những người Mỹ mất việc có cơ hội tìm lại được việc làm mới thì việc
chống lại nó là một điều phi lý.
Nếu để đảng Cộng hòa dùng lá bài này thì đảng Dân chủ gần như sẽ bị thua đậm trong kỳ bỏ phiếu 2016 sắp tới.
Đúng
là sẽ có một số người Mỹ không thích việc trao quyền quá nhiều cho Tổng
thống nhưng khi đảng Dân chủ không chặn được TPA mà còn chặn TAA tức là
đạp đổ chén cơm của người dân Mỹ thì quả là lợi bất cập hại cho các
Nghị sỹ Dân chủ, cho dù bà Nancy Pelosi, một lãnh đạo thiểu số Dân chủ
tại Hạ viện, có giải thích rằng việc bà ấy bỏ phiếu chống TAA là muốn
làm chậm lại cái “Quyền đàm phán nhanh” của Tổng thống.
Lập luận này khó lòng mà người Mỹ chấp nhận được.
TAA ảnh hưởng gì đến Việt Nam?
Nếu
TAA được thông qua vào thứ Ba 16/6 thì từ đây đến cuối tháng 9 sẽ có
nhiều khả năng kết thúc đàm phán và Quốc hội Hoa Kỳ sẽ thông qua thành
luật vào mùa Thu năm nay, như thế TPP sẽ không nằm trong nghị trình của
các cuộc bầu cử ở Mỹ vào tháng 11/2016.
Về nguyên tắc, coi như Hoa
Kỳ đã hoàn tất các mục tiêu chiến lược đối ngoại ở Châu Á – Thái Bình
Dương và chỉ tiếp tục triển khai “chiến lược chuyển trục” như kế hoạch.
Bất
kể Tổng thống nào là chủ nhân Tòa Bạch Ốc năm 2017, mọi việc vẫn có thể
tiếp tục bình thường trước năm 2019 vì ít nhất tân chính phủ cũng phải
cần từ một đến hai năm để lập và điều hành một chính sách mới.
Tuy
nhiên đã có từ lâu một sự thỏa thuận ngầm của lưỡng đảng về chính sách
đối ngoại của Hoa Kỳ, đó là sức mạnh Hoa Kỳ cần liên tục được biểu dương
trên chính trường quốc tế, đặc biệt khi có một quốc gia nào đó có ý
định đẩy Mỹ ra khỏi khu vực Châu Á – TBD.
TPP là một trong tứ điểm
trụ cột của chính sách Mỹ tại khu vực. Và cũng cần nhắc lại rằng ngoài
TPP thì Mỹ cũng đang thương lượng với các đồng minh ở Châu Âu một Hiệp
định tương tự có tên là “Transatlantic Trade and Investment Partnership”
(TTIP). Sự thỏa thuận ngầm của lưỡng đảng về chính sách ngoại giao là
một luật bất thành văn ở Hoa Thịnh Đốn.
Những tin tức riêng từ Hoa
Thịnh Đốn mà tôi có từ hai ngày qua cho tôi nhận xét rằng chính sách
của Mỹ tương đối khá rõ ràng đối với Hà Nội là bằng mọi giá phải vô hiệu
hóa Hà Nội, không để Hà Nội là quân bài của Bắc Kinh khuấy động Biển
Đông.
Bắc Kinh không thể dùng Hà Nội làm bàn đạp kiểm soát Đông
Nam Á. Chính phủ Mỹ tiếp tục dùng chính sách tiếp cận tiệm tiến để một
mặt cầm chân Hà Nội trước sự ve vãn của Bắc Kinh, mặt khác tạo dựng lực
lượng trong nước đủ năng lực cho một chuyển tiếp chế độ khi điều kiện
chín muồi.
Những điều khoản ràng buộc về lao động và tự do nghiệp đoàn của TPP là những mũi xung kích khi cần thiết.
Ảnh hưởng tới lãnh đạo Việt Nam ?
Về
quyền lợi kinh tế thì Mỹ dùng quyền lợi TPP ảnh hưởng tầng lớp lãnh đạo
cộng sản Việt Nam, cột chặt họ với những quyền lợi của tư bản Hoa Kỳ,
biến “tư bản đỏ thành tư bản xanh” vì bản chất thì tư bản vẫn là tư bản.
Với
sách lược này, Mỹ sẽ đặc cách triển hạn cho Việt Nam một khoảng thời
gian có thể là từ 3 đến 5 năm để thực hiện các điều khoản này như trong
trường hợp WTO. Đồng thời hai bên vẫn tiếp tục câu chuyện dài nhiều tập
về “đối thoại nhân quyền”.
Cho nên trong thực tế thì chuyến đi của
ông TBT Nguyễn Phú Trọng đến Hoa Thịnh Đốn vào thời điểm này không có gì
mang tính chiến lược, mà chỉ là một màn trình diễn.
Sẽ không có
bước đột phá gì lớn về chính trị, ngoại giao, ngoại trừ một số hợp đồng
kinh tế, thương mại, quân sự khổng lồ trên 10 tỷ USD với một số tập đoàn
đa quốc gia Hoa Kỳ như Boeing, Lockheed Martin.
Ông Trọng sẽ được
giới thiệu với người Mỹ như một người cộng sản Việt Nam không những
biết cầm súng mà còn biết làm thương mại và Việt Nam tương lai sẽ là một
đối tác thương mại không kém quan trọng của Hoa Kỳ trong khuôn khổ TPP.
Và mọi người ở Hoa Thịnh Đốn hay ít nhất chính phủ Obama sẽ hy vọng Hà
Nội sẽ chuyển trục, xích lại gần hơn Mỹ trên Biển Đông.
Trong trường hợp TAA không được thông qua như dự kiến và TPA chết yểu thì số phận TPP và Hà Nội sẽ tiếp tục lơ lửng đến 2018.
Như
vậy dù chính phủ Obama vẫn tiếp tục đàm phán cho đến hết nhiệm kỳ
nhưng chắc chắn khó mà có đột phá và những gì đạt được trong suốt thời
gian qua cho chiến lược “chuyển trục” coi như là không có gì!
Dĩ nhiên, kẻ hưởng lợi nhiều nhất trong trường hợp này là Bắc Kinh và phe cánh thân Trung Quốc ở Hà Nội.
--------------------------------------------------------- Cảm ơn NNH đã gửi thông tin này
Bài viết phản ánh văn phong và quan điểm riêng của tác giả, một luật sư sinh sống và làm việc ở Canada.
Nguồn :Tại đây
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét