022 . DƯƠNG NGHIỆP CHÍ - TÁC PHẢM CHỌN IN SÁCH

Tản mạn tuổi già
  ( Dương Nghiệp Chí )


     Đúng là dòng sông nào cũng không ngừng chảy, còn những kỷ niệm cứ ứ đọng lại như được bao quanh bởi bốn bức tường thép, ngày càng đầy ắp. Thường thì những kỷ niệm thời càng trẻ, càng nằm sâu phía dưới, nhưng ở tôi lại khác. Những kỷ niệm thời trẻ cứ trỗi lên trên. Nó trỗi lên trong đôi khi rảnh rỗi. Nó trỗi lên cả trong những giấc mơ. Người ta bảo loại người như tôi, về già lại hay sống nặng với quá khứ. Thật vậy, cái quá khứ đầy ắp những kỷ niệm, chỉ có thể điểm qua vài nét.

Ở tuổi ngoài bảy mươi, tôi vẫn say đi họp lớp Quế Lâm – Nam Ninh, say gặp lại các bạn học cùng thời Chu Văn An, 8G, 9G, 10H gì đó từ những năm 1958-1960. Tôi say hơn cả họp chi bộ, cho dù đã 46 tuổi Đảng. Bao nhiêu năm qua gặp gỡ, làm việc với hàng vạn người, vẫn không tìm thấy người bạn nào làm tôi say như những bạn tôi thời ấy.
Tôi say vì thời ấy thơ mộng. Cái thơ mộng mới dám đi tới tận cùng cuộc sống. Có lần tôi được “lệnh” của Lệ Tiến, dù bận mấy cũng phải đi xe đạp, phải “lội sông” về nhà ông Q để thẩm tra gia đình người yêu của Ngọc Trâm ở tận vùng quê Thái Bình. Về tôi báo cáo: “Gia đình nông dân thật thà, hình như còn có mỗi con gà cũng thịt cho anh ăn; Cản mãi không được!”. Gần đây ngồi ăn với ông Hữu Lý, ông bùi ngùi nhắc tới bạn cũ: “Này, cũng tội cho Thế Kỷ - ông còn nhớ nó chứ - đời bác sĩ cứ long đong mãi”. Đấy! nó thơ mộng đến nỗi cuộc sống về già cả rồi, vẫn coi chức vụ không mấy quan trọng, mà sự khổ đau hay vui sướng của bè bạn mới đáng được ngậm ngùi.
Tôi say vì thời ấy quá vô tư, quá chân thật. Mà có lẽ, đây chính là cái nền trong cuộc sống của chúng ta mãi tới khi về già. Tôi nhiều lần gặp vợ chồng ông Quốc Khải từ Sài Gòn ra chơi. Có lần ông Khải than phiền: “Không biết cậu H của chúng mình có bị gì không mà báo chí cứ đăng tùm lum về cái tội dính dáng đến “Chính phủ điện tử” gì đó, tôi hơi lo cho H, nhưng chẳng tin”. Tôi hùa theo: “Tôi cũng chẳng tin, chúng mình lạ gì tính cậu H từ nhỏ, chắc bị dại dột vào tròng thôi, thế mạng cho kẻ khác ấy mà, chẳng sao đâu!”. Đấy cái nền của cuộc sống vô tư, cuộc sống chân thật , gần như bản chất sinh học tâm thể, làm sao lại có thể trưởng thành mang theo yếu tố tội phạm! Hiếm lắm, nếu không nói là không thể. Một niềm tin gần như tuyệt đối về cái chân thật, vô tư của những người bạn tôi.
Tôi say vì thời ấy được giáo dục toàn diện, khác hẳn thời nay. Cái thời được giáo dục tri thức, kỹ năng sống, kỹ năng giao tiếp… thể dục thể thao và lao động là những phương tiện rất quan trọng mà các nhà xã hội học Mỹ đánh giá rất cao đối với giáo dục thế hệ trẻ. Cái thời ấy cả lớp tham gia thể dục thể thao, cả lớp dạy bình dân học vụ, cả lớp lao động làm đường Thanh niên, đào hồ Bẩy Mẫu, lao động giúp nông dân… Sự giáo dục toàn diện để lại biết bao kỷ niệm đẹp, tạo nên một nền tảng vững chắc cho sự trưởng thành mai sau. Thậm chí nó ảnh hưởng tốt tới cả tư duy lúc tuổi già. Chúng ta không mấy ai giàu, nhưng tuyệt đại đa số sống thanh thản. Tôi và ông Đỗ Bảo nhiều khi ăn uống, tâm sự rất thoải mái, mặc dù ông có chút bệnh huyết áp. Có chút bệnh, nhưng gần đây ông vẫn giúp Hội gì đó, phải tư duy và phán những điều khác khá trìu tượng. Tuổi ngoài 70 làm điều này đâu có dễ. Thời được giáo dục toàn diện còn để lại cho ta những ký ức, những giấc mơ lạ lắm. Gần đây có tối tôi nằm mơ: Lúc tôi hấp hối, có một người đàn bà chăm sóc, mở mắt gần như lần cuối, tôi nhận ra đó là Nguyệt Ánh. Bỗng giật mình tỉnh giấc, tôi rất đỗi ngạc nhiên, sao mình nhiều phụ nữ đến vậy, mà đi đâu hết ấy nhỉ, đến nỗi lúc ta hấp hối lại chỉ có Nguyệt Ánh chăm sóc! Mà Nguyệt Ánh hiện yếu hơn ta, thế mới lạ. Ấy, một trong những giấc mơ tuổi già của con người được giáo dục toàn diện, nó phong phú đến vậy, hư hư thực thực, mấy ai lý giải được.
Trẻ - già – đi về cõi vĩnh hằng, đó là quy luật. Nhưng quy luật này diễn biến rất đáng yêu với tất cả các bạn tôi thời Quế Lâm – Nam Ninh – Chu Văn An 58 – 60. Nó đáng yêu đến nỗi làm sao tưởng tượng được khi tôi về cõi vĩnh hằng vẫn được vợ tôi – Lệ Tiến – đón, hôn hít, bế bồng mặc dù bà ấy đã 90 tuổi cõi âm.